Günümüz dünyasında artan şiddet ebeveynleri olduğu kadar eğitimcileri de korkutuyor ve konuyla ilgili önlemler almaya zorluyor. Bu yazımızda hem sağlıklı çocuk yetiştirmede hem de şiddete karşı alınabilecek önlemlerin en önemlilerinden karakter eğitimi konusu üzerinde duracağız.

Okullarda öğrencilerin arkadaşlarına ve öğretmenlerine karşı saldırıları, öğretmenlerin disiplin sorunları ülkemizde de, dünyada da karakter eğitimi konusunu gündeme getirdi. Karakter eğitimi Türkiye’deki okullarda farklı isimlerle yerini almaya çalışsa da içerik genelde aynı. Karakter terim olarak; bir şeyi başka şeyden ayıran ana niteliktir.

Hepimizin düşünceleri ve olaylara verdiğimiz tepkiler farklıdır. Bizler karakterimizi oluşturan değerlere doğumumuzla sahip olamayız. Çocukluğumuzdan itibaren yaşadığımız olaylarla, çevremizdekilerin olaylara verdiği tepkileri gözlemleyerek, uygulayarak karakterimiz oluşmaya başlar. Karakter oluşumu iki süreçli düşünülebilir; çocuğun çevreyi gözlemlemesi, öğrenmesi, farklı karakter özelliklerini denemesi süreci, ikincisi ise kendi karakterini fark etmesi sürecidir.

Karakter eğitimi çocukların davranışları bakımından iyi nitelikler geliştirmeleri olarak kabul edilebilir. Bu eğitimin küçük yaşlarda hem evde hem de okulda çocuklarımıza verilmesi gerekmektedir. Karakter eğitimini etkileyen, içinde büyüdüğümüz toplumun değer yargılarıdır; Hukuk kuralları, ahlak kuralları, gelenekler, medyanın verdikleri, okulun kültürü gibi. Karakter eğitiminde ilk beş yıl ailenin önemi büyüktür, sonrasında okul ve çevre çocuğu yoğun olarak etkilemeye başlar. İlk aşamasını evde örnek olunması oluşturur. İkinci aşama dünyayı tanımaya çalışan çocukların evdeki bireylerden gördüklerinin aynısını yapmaya çalışmalarıdır. Örnek olunması ve çocuğun doğru davranışlara maruz kalması önemlidir. Bu noktada uzman desteği alınabilir. Uzmanla belli bir program dahilinde karakter özelliklerinin kazandırılması, denetlenmesi ve değerlendirilmesi çalışmaları yapılabilir. Üçüncü aşama ise çocuğun okul hayatı ile başlar. Okumayı öğrenen ve bilişsel olarak gelişen çocuk konular üzerinde yargıya varma becerisine ulaşır. Okul dönemiyle aile, öğretmen ve uzman sürekli iletişim halinde olmalı, çocuğun özelliklerini, değişimini ve gelişimini paylaşmalıdırlar. Okulun rehberlik psikolojik danışmanlarından yardım alınabilir. Okulla başlayan süreçte duygusal ve düşünsel değerler ortaya çıkmaya başlar. Daha çok olay yaşanır, bu olaylara verilen tepkilerle çocuğu tanımaya başlarız.

Karakter eğitiminin sonucu olarak belli davranışların ortaya çıkması beklenir. Çocuğumuzun yalan söylememesi, canlıları koruması gibi.

Biz anne babaların karakter eğitiminde dikkat etmemiz gereken asıl nokta örnek olduğumuzu bilmektir. Karakter eğitiminde hedefimiz, kendini tanıyan, özelliklerinin farkında, sağlam kişiliğe sahip bir birey yetiştirmektir. Çocuklarımıza adil, dürüst, çalışkan, kararlı, sabırlı, pozitif bireyler olmayı öğretmeliyiz. Sokaktaki hayvanlara zarar veren bir ebeveynin, çocuğuna “hayvanları sevmeliyiz” demesi pek bir şey ifade etmeyecektir.

Evde karakter eğitiminde nelere dikkat etmeliyiz?

  • Çocuğumuzla yeterli ve kaliteli zaman geçirmeliyiz.
  • Doğru model olmalıyız.
  • Çocukların küçük yaşlarında çevrede ve medyada doğru örnekleri görmesini sağlamalıyız.
  • Çocukların okulda ve çevrede yaşadıklarıyla ilgilenmeliyiz. Hayatlarından haberdar olmalıyız. Fakat onların da birer birey olduğunu unutmamalıyız.
  • Yaşadıkları sorunları kendi karakter özelliklerine göre çözümlemesine fırsat vermeliyiz. Çıkmaza girdiğinde yol gösterici olmalıyız.
  • Evrensel değerleri çocuklarımıza öğretmeliyiz. Küçük yaşlarda dürüstlük, güvenmek, saygı, sorumluluk gibi değerleri, ilerleyen yaşlarda (6-7 yaş) sabırlı olma, saygılı olma, adil olma, görgü kurallarına uyma, ölçülü olma, kendini yetiştirme değerlerini öğretmeliyiz.
  • Kazanılan değerleri ödüllendirmeliyiz. Ödül çok istediği pahalı bir hediye değil, çocuğunuzla gurur duyduğunuzu belirten kısa bir konuşma ya da istediği bir kitap olabilir.
  • Değerler konusunda çocukların kafasında soru işareti olmasına izin vermemeliyiz.
  • Çocuklarımızın kendini yetiştirmeleri gerektiğini öğretmeliyiz.
  • Çocuğumuzun öğretmeniyle sürekli diyalog halinde olmalıyız.
  • Çocuklarımızda varolan değerlerinin abartılı hal almamasına dikkat etmeliyiz. Yardımsever bir çocukla, yardımseverlik üzerine yapılan fazla çalışmalar, çocuğun her şeyini vermesini sağlayacak, çocuğa zarar verecek boyutlara gelmemelidir. Karakter eğitiminde bizi düşündüren noktalarda uzmandan destek alınmalıdır.